Αγρότες σε όλη την Ευρώπη προσαρμόζονται στην κλιματική κρίση
Καθώς οι πυρκαγιές πλήττουν τη νότια Ευρώπη και οι απώλειες καλλιεργειών αναμένονται να αυξηθούν τα επόμενα χρόνια, οι αγρότες αναζητούν νέες στρατηγικές για να αντιμετωπίσουν τις υψηλές θερμοκρασίες.
Χιλιάδες παραγωγοί στη νότια Ευρώπη προσπαθούν να συνεχίσουν την καλλιέργεια των εδαφών που ανήκουν στις οικογένειές τους για δεκαετίες ή και αιώνες, παρά τις ολοένα και πιο ακραίες καιρικές συνθήκες, όπως οι φετινές πυρκαγιές σε Ισπανία, Γαλλία και Ελλάδα. Η ξηρασία, οι ξαφνικές πλημμύρες και οι υψηλές θερμοκρασίες επηρεάζουν σημαντικά παραδοσιακές καλλιέργειες, όπως οι ελιές, τα εσπεριδοειδή, τα λαχανικά και το σταφύλι, με συνέπεια την αύξηση των τιμών σε πολλές αγορές.
Για να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις, οι παραγωγοί εφαρμόζουν νέες τακτικές, όπως η εγκατάσταση συστημάτων άρδευσης, η αποθήκευση νερού και η φύτευση πρόσθετης βλάστησης μεταξύ των καλλιεργειών, προκειμένου να βελτιώσουν την υγρασία του εδάφους και να μειώσουν τη θερμοκρασία.
Η αύξηση του κόστους παραγωγής ενδέχεται να μετακυλιστεί στους καταναλωτές, με αποτέλεσμα οι τιμές φρούτων, λαχανικών και κρασιού να παραμείνουν υψηλές. Σημαντική πίεση παρατηρείται και στις αγορές του Ηνωμένου Βασιλείου, οι οποίες προμηθεύονται μεγάλο μέρος των φρούτων και λαχανικών από τη Μεσόγειο κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου και του χειμώνα.
Φέτος, η ξηρασία έχει επηρεάσει και αγρότες σε περιοχές του Ηνωμένου Βασιλείου, μειώνοντας την παραγωγή δημητριακών, πατάτας, καρότων και μπρόκολου, καλλιέργειες που συνήθως δεν αρδεύονται. Σύμφωνα με προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι μέσες ετήσιες απώλειες καλλιεργειών στην ΕΕ μπορεί να αυξηθούν έως και κατά δύο τρίτα έως το 2050, φτάνοντας τα 24,8 δισεκατομμύρια ευρώ.
Οι περιοχές με τη μεγαλύτερη αναμενόμενη αύξηση κινδύνου ξηρασίας είναι η Ισπανία, η Ιταλία και η Ελλάδα, με προβλεπόμενες εννέα φορές περισσότερες ημέρες σοβαρής ξηρασίας κάθε χρόνο σε σύγκριση με το 1990. Η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία και η Ρουμανία ενδέχεται να αντιμετωπίσουν τις μεγαλύτερες απόλυτες αυξήσεις στις απώλειες καλλιεργειών, με τις μέσες ετήσιες απώλειες να προβλέπεται να αυξηθούν κατά 64%, ξεπερνώντας το ένα δισεκατομμύριο ευρώ, με την ξηρασία ως βασικό παράγοντα.
Το 2022, για παράδειγμα, οι αποδόσεις καλαμποκιού μειώθηκαν κατά 24% σε όλη την Ευρώπη, με τη μεγαλύτερη πτώση στην Ισπανία, ακολουθούμενη από Γαλλία, Ιταλία και Ρουμανία. Καθώς η κλιματική κρίση εξελίσσεται, οι αγρότες δοκιμάζουν νέες περιοχές και καλλιέργειες. Στη Σκωτία καλλιεργείται πλέον καλαμπόκι, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο πειραματίζονται με φασόλια και ρεβίθια, που ιστορικά δεν ήταν εύκολα καλλιεργήσιμες.
Στη νότια Ευρώπη, οι μικρές οικογενειακές εκμεταλλεύσεις αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εξεύρεση πόρων για επενδύσεις σε άρδευση, νέες ποικιλίες και άλλες μεθόδους προσαρμογής. Σε ορισμένες περιοχές, οι αγρότες εγκαταλείπουν τη γη λόγω οικονομικών περιορισμών ή επιλέγουν άλλους τρόπους διαβίωσης.
Σε απάντηση στις προκλήσεις, εφαρμόζονται συλλογικά έργα για αποθήκευση και χρήση νερού, καθώς η διαθεσιμότητα μειώνεται και η ζήτηση αυξάνεται. Οι παραγωγοί στρέφονται επίσης σε πιο ανθεκτικές καλλιέργειες και διαφοροποιούν τις πηγές προμήθειας, προκειμένου να εξασφαλίσουν την παραγωγή.
Οι προβλέψεις δείχνουν ότι η γεωργική παραγωγή ανά εκτάριο δεν αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά στην Ευρώπη τα επόμενα χρόνια, γεγονός που θα συνεχίσει να επηρεάζει τις τιμές τροφίμων. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι οι αυξήσεις τιμών είναι αναγκαίες για να καλυφθούν τα αυξημένα κόστη παραγωγής και επενδύσεων στην προσαρμογή.
Στην Ελλάδα, παρά μια σχετικά καλή χρονιά για ορισμένους οινοπαραγωγούς, οι πυρκαγιές και η ξηρασία συνεχίζουν να προκαλούν ανησυχία για το μέλλον των μικρών καλλιεργητών.
